|
ây Đinh lăng
|
||
Đinh lăng
là cây gỗ nhỏ, cao 0,8 - 1,5m, không lông, không gai. Lá kép 3 lần lông chim,
dài 20 - 40cm. Lá chét có cuống nhỏ mảnh khảnh dài 3 - 15mm, dạng màng, khía
răng không đều, phần nhiều khía hay chia thuỳ, có mũi nhọn, dài 3 - 10cm,
rộng 0,6 - 4cm. Hoa nhỏ thành cờ, tán ngắn dài 7 - 18cm. Quả dẹt màu trắng
bạc, dài và rộng khoảng 3 - 4mm, dày 1mm, đội các vòi còn lại. Cây ra hoa
tháng 4 - 7.
Trong rễ
có glucozit, alcaloit, saponin triterpen, flavonoit tanin và 13 loại axit
amin trong đó có lyzin, xystein, methionin là những axit amin không thể thay
thế được. Vitamin B1 trong thân và lá cũng có nhưng ít hơn.
Qua
nghiên cứu và thử nghiệm, Viện Y học quân sự đã tìm được từ cây Đinh
lăng những tính chất của Nhân sâm: Rễ Đinh lăng có tác dụng làm tăng cường
sức dẻo dai và sức đề kháng của cơ thể, chống hiện tượng mệt mỏi, giúp ăn ngủ
ngon, tăng khả năng lao động, lên cân và chống độc.
Rễ Đinh
lăng được thu hái vào mùa thu, đông ở những cây đã trồng từ 3 năm trở lên, rễ
mềm có nhiều hoạt chất. Rửa sạch, cắt bỏ phần rễ sát với gốc thân, rễ nhỏ thì
dùng cả, rễ to chỉ dùng vỏ. Thái nhỏ, phơi khô ở chỗ mát, thoáng gió để bảo
đảm mùi thơm và phẩm chất. Khi dùng để nguyên hoặc tẩm rượu Gừng 5%, sao qua
rồi tẩm 5% Mật ong, sao thơm. Dược liệu có vị ngọt, đắng, mùi thơm, tính mát,
không độc. Được dùng dưới những dạng sau:
Thuốc
ngâm rượu: Rễ Đinh lăng khô, không sao tẩm 100g, tán nhỏ, ngâm với 1 lít rượu
30 – 35 độ trong 7 - 10 ngày. Thỉnh thoảng lắc đều. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần
6 - 10ml, uống trước bữa ăn nửa giờ.
Thuốc bột
và thuốc viên: Rễ Đinh lăng đã sao tẩm 100g, tán nhỏ, rây bột mịn. Ngày uống
0,5 - 1g hoặc trộn bột với Mật ong vừa đủ, làm thành viên, mỗi viên 0,25 -
0,5g. Ngày uống 2 - 4 viên, chia làm 2 lần.
Thuốc
hãm: Rễ Đinh lăng đã sao tẩm 5 - 10g, hãm với nước sôi như hãm chè, uống làm
nhiều lần trong ngày.
Viện Y
học quân sự đã dùng viên bột rễ Đinh lăng cho bộ đội tập luyện hành quân. Kết
quả cho thấy khả năng chịu đựng và sức dẻo dai của họ được tăng lên rõ rệt.
Các nhà khoa học Việt
Ngoài ra,
theo Y học cổ truyền, Hải Thượng Lãn Ông đã dùng rễ Đinh lăng sao vàng, sắc
cho phụ nữ uống sau khi đẻ để chống bệnh đau dạ con và làm tăng tiết sữa.
Dùng rễ
Đinh lăng liều cao sẽ thấy hiện tượng say, mệt mỏi. Lá Đinh lăng được dùng
theo kinh nghiệm dân gian để tránh bệnh kinh giật cho trẻ em. Lấy cả lá non
và lá già phi khô đem lót gối hoặc trải giường cho trẻ nằm. Thân và cành Đinh
lăng sắc uống với liều 20 - 30g, chữa đau lưng, mỏi gối tê thấp. Dùng riêng
hoặc phối hợp với rễ cây Xấu hổ, Cúc tần, Bưởi bung,
Đinh lăng
còn được dùng chữa ban sởi, ho ra máu, kiết lỵ. Phối hợp với Sữa ong chúa là
thuốc bổ rất tốt.
Chú ý:
Tránh nhầm với cây Đinh lăng lá tròn (Polyscias balfourianaBailey,
Đinh lăng lá to hay Đinh lăng lá ráng (Polysciasfilicifolia (Merr)Baill,
Đinh lăng trổ hay Đinh lăng viền bạc (Polyscias guilfoylei Baill), Đinh lăng đĩa (Nothopanax
scutellarius (Burm.f.)
Merr., Đinh lăng răng (Polyscias serrata Bail) và loài Polyscias sambucifolia (Sieber) Harms. Những loài này không
dùng làm thuốc.
Văn
Vũ (CTQ số 21)
|
||
|
|
Đinh lăng một cây thuốc quý
Lá chét
có cuống gầy dài 3-10mm, phiến lá chét có răng cưa không đều, lá có mùi thơm.
Cụm hoa hình chùy ngắn 7-18mm gồm nhiều tán, mang nhiều hoa nhỏ.
Đinh lăng là
cây được trồng phổ biến ở khắp nước ta. Trong dược điển cây chưa được dùng làm
thuốc, nhưng khoảng 50 năm lại đây nhiều nghiên cứu về đinh lăng ở Việt Nam và
trên thế giới được công bố và người ta bắt đầu khai thác và dùng đinh lăng làm
thuốc bằng cách đào lấy rễ lớn, rửa sạch đất cát, phơi hoặc sấy khô dùng như
nhân sâm. Trong đinh lăng có các alcaloit, glucozit, saponin, flavonoit, tanin,
vitamin B1, các axit amin trong đó có lyzin, xystei và methionin là những axit
amin không thể thay thế được. Các nhà dược lý, dược liệu và giải phẫu bệnh lý
thuộc Viên Y học Quân sự Việt Nam
